Interview: Haspengouwse wijnboer Daniel Medarts
De Haspengouwse wijnboer Daniel Medarts won met Kitsberg sinds 2015 al ieder jaar de prijs voor ‘Beste Wijn van België’. Hij evolueerde van leek tot pionier, toch beschrijft Daniel zichzelf vooral als een genieter. “Ik heb geen wilde toekomstplannen meer, perfectioneren en onderhouden wat we nu hebben bereikt met wijndomein Kitsberg geeft me de meeste voldoening”, klinkt het. Zonder veel moeite sleurt Daniel je mee in zijn liefde voor wijn(bouw).
De leek
“Ik ben opgeleid als boekhouder, maar die job heb ik nooit gedaan. Sterker nog: de persoon die destijds naast me zat in de les is nu mijn boekhouder. (lacht) Mijn opleiding heeft dus niets te maken met wijn. Dit hele verhaal is eigenlijk puur gegroeid uit interesse, maar die is er zeker niet altijd geweest. In een ver verleden werkte ik bij Ford Genk, waar ik een Duitse collega had waarmee ik regelmatig op vakanties en citytrips ging. Van Valencia tot Londen of Keulen, wij waren overal. Zo vroeg hij mij eens mee naar de wijngaard van een vriend van hem, in de Moezelstreek. Zijn vriend bleek een kleine wijnboer die wijn maakte in een klein keldertje, dat had wel iets. Ik moet toegeven dat ik toen, in 1988, absoluut niks kende van wijn.”
“Na dat eerste bezoek ben ik regelmatig teruggegaan naar die wijngaard en gebeurde het wel eens dat ik een kistje wijn meebracht. Zo is het allemaal begonnen. Vervolgens bracht ik ook eens een kistje mee voor mijn broer en nog wat later ook voor mijn ouders en andere familieleden. Eén kistje werden twee kistjes, dat werd dan een remorque, en dat werd uiteindelijk een camionette. Dat was het moment waarop ik besloot dat ik toch iets over wijn moest leren. Ik volgde een cursus wijnproeven en een paar jaar later begon ik de wijn, die ik meebracht uit de verschillende wijndomeinen die ik bezocht, verder te verkopen. Ik verkocht links en rechts wat wijn en kwam zo in contact met Wijnhuis Christiaens (in Tongeren). Wijnhuis Christiaens vroeg mij om voor hen te verkopen, aangezien ik ondertussen overal wat connecties had en er veel voor reisde. Ik zag daar een mooi bijberoep in en stemde toe. Alles ging zo ontzettend goed dat ik na een jaar zei: “Kijk, ik ga hier niet het zware werk blijven doen terwijl jullie geld verdienen. Ofwel stop ik ermee en start ik op zelfstandige basis, ofwel blijf ik hier en koop ik mij in in de zaak”. Zo werd ik mede-eigenaar van Wijnhuis Christiaens, en dat ben ik gebleven tot we de zaak vijf jaar geleden verkochten.”
“Tien jaar eerder kende ik niks van wijn – geen druppel bij wijze van spreken – en ineens werd ik zelfs gevraagd om er les over te geven. Ik heb me er in de tussentijd weliswaar enorm in verdiept, natuurlijk. Maar ik begon dus les te geven over wijn en wijnverkoop, en ik doe dat nu nog steeds. Mijn vrouw Evi en ik hadden een stuk grond, waar toen graan en maïs op stond, en op een bepaald ogenblik zei ik tegen Evi “Ik verkoop wijn, ik geef er les over, nu wil ik het ook maken”. We hebben de wijngaard dan aangelegd.”
De pionier
“We behoorden toen nog tot de pioniers in Limburg. Aldeneyck, Genoelselderen en Clos d'Opleeuw waren er al, maar dat was het. Mijn vrouw vroeg me hoe ik die wijn dan exact ging maken. Ik had slechts een basiskennis over het totstandkomingsproces van wijn en moest toegeven dat ik nog niets wist over de praktische en logistieke beslissingen die we zouden moeten maken. “Maar goed, we hebben de druivenranken geplant en gaan pas binnen vier jaar oogsten, redeneerde ik. We hadden dus vier jaar om uit te zoeken hoe we dat gaan doen. We zijn dan in vier jaar tijd acht à negen keer naar het buitenland gevlogen, naar de belangrijkste wijnstreken. Door mijn achtergrond als wijnhandelaar had ik natuurlijk al wat contacten, dus we zijn zo veel mogelijk met wijnboeren gaan praten. Verschillende wijnboeren in verschillende streken pakken dingen (zoals bijvoorbeeld de snoeiwijze) anders aan. Een beetje “Hoe doe je dit? En hoe doe je dat?” én alle antwoorden bijhouden in een logboek, et voilà. We hadden een concreet plan. Maar plotseling ben je effectief vier jaar later, en dan is het ‘de botten aantrekken’ en beginnen. Je mag dan zoveel op papier hebben als je wil, toch is alles nieuw. Gewoon doen én doorzetten. Zo ben ik wel.”
“In 2008 hebben we de eerste ranken aangeplant, in 2012 produceerden we de eerste wijn (in kleine hoeveelheden) en in 2014 behaalden we er onze eerste prijs mee. We wonnen toen de bronzen medaille voor beste wijn van België. Sindsdien hebben we ieder jaar de prijs van ‘Beste Wijn van België’ gewonnen. Eerste plaats, zes jaar op rij. Ondanks – of misschien net vanwege – die ervaring en bevestiging houd ik nog steeds ieder jaar een werkboek bij dat ik zelf uitschrijf. Vanaf het ogenblik dat het blad aan de rank begint te komen, volg ik dat op en ieder detail kan beïnvloeden hoe ik de wijn dat jaar zal maken.”
“Ik ben wel iemand die altijd zijn eigen ding doet. Ik ben dan ook écht fier dat ik iets deed dat niemand me voordeed. Daarom is de Kitsberg Pinot Blanc Cuvée V ook de wijn waar ik het meest trots ben. De Cuvée V is vernoemd naar mijn vader. Dankzij hem heb ik een wijn gemaakt die je nergens in Europa vindt. Men zegt dat “een Pinot Blanc op eiken vat niet kan”, dat houtrijping bij de Pinot Blanc druif niet mogelijk is. Toen mijn vader overleed, heb ik mijn zinnen daarop gezet en mij er het hoofd over gebroken. Uiteindelijk ben ik erin geslaagd een wijn te maken met een druif die ‘niet op hout kan rijpen’. En met succes, want de Cuvée V won ondertussen al tweemaal ‘Beste Wijn van België’. We hebben het onmogelijke gedaan, hé. (lacht)”
De genieter
“Een goede wijnboer moet vooral van alle markten thuis zijn. Je bent boer, producent én verkoper. Bij wijnbouw is oogsten slechts de eerste cyclus in een langer proces. De tweede cyclus – het maken van de wijn – vereist nog een geheel verschillende skillset. Om te weten waar bij te sturen, moet je er stap na stap van proeven. Je moet weten wanneer te plukken en wanneer de druiven te persen. Het aroma van de druif zit immers nét onder de schil. Pers je te vroeg, dan is veel van het aroma niet in de wijn geraakt. Na het oogsten worden de druiven daarom gekneusd, je moet dan bijna ieder uur proeven. Eens het aroma van de schil overgaat naar het sap moet er immers zo snel mogelijk geperst worden, anders begint het sap te oxideren. Zelfs om 4u ’s nachts als het moet. Dat zijn nu eenmaal de belangrijke momenten.
Boven alles moet je gepassioneerd zijn, ook in de derde en laatst cyclus: het verkopen van je wijn. Je moet de mensen een beleving kunnen geven. Wanneer je bezoekers van het wijndomein slechts ontvangt en voor hen inschenkt, verkoop je niets. Mensen moeten ook je passie meekrijgen, je verhaal meekrijgen. Want dat proeven ze dan ook in het glas. Ik doe dat ontzettend graag, die rondleidingen. De volledige cirkel houdt een wijnboer dus het hele jaar zoet: is de wijn af, dan verkoop je de rest van het jaar. Wij zitten hier nu met een probleem, en dat is dat die cirkel voor ons doorbroken wordt. De laatste vijf maanden van de jaarcyclus is onze wijn op. We zitten nu, aan de vooravond van het oogstseizoen, bijvoorbeeld al zonder wijn om nog te verkopen. Dat werkt voor mij niet, want niemand bezoekt een wijndomein zonder wijn.”
“Dit jaar gaan we dus verdubbelen, zodat we net genoeg wijn hebben om het hele jaar door te kunnen blijven verkopen. Hoewel ik het al erg druk heb, gaan we een wijngaard extra aanplanten. Maar dat is wel de laatste uitbreiding die we zullen doen. Ik sta ten volle achter het idee dat – ook na deze uitbreiding – we richten op kleinschalig, maar zo goed mogelijk en met de volle aandacht. Ik heb geen wilde plannen meer, onderhouden en perfectioneren wat we nu hebben geeft me de meeste voldoening. Het is eigenlijk een uit de hand gelopen hobby, eentje die gelukkig erg goed uitgedraaid is. (lacht)”
“Als ik van de wijnbouw moest leven, dan zou de prijs waarschijnlijk wel een stuk hoger liggen. Gelukkig is het dus niet mijn hoofdactiviteit – ik werk fulltime, ik geef les en steek mijn vrije tijd in het wijndomein. Op die manier kan ik me permitteren om te streven naar laagdrempeligheid. Ik vind het belangrijk dat mensen wijndomein Kitsberg nog durven bezoeken nadat ze de prijs van onze wijn hebben gezien. Belgische wijn was vroeger duurder dan wijn uit Frankrijk, maar vanwege de aanzienlijke prijsstijgingen door de vorstproblemen in de Franse wijnstreken van de laatste jaren is dit verschil niet meer zo groot. Kitsberg is ook nog eens een van de goedkoopste Belgische wijnen. Ik wil dat de wijn ook betaalbaar blijft voor de klanten die me gesteund hebben vanaf het prille begin. Maar eerlijk is eerlijk: dat is het privilege van wijnbouw als bijberoep. Ik tel de kosten wel altijd door, maar winst maken hoeft voor mij niet wanneer het niet kan zonder prijsstijging. Er komt hier veel volk op het wijndomein en ik wil dat vooral zo houden. Het contact met de klant is voor mij belangrijk.”
"De dag dat ik de rondleidingen op Wijndomein Kitsberg zelf niet meer kan doen, doen we ook géén rondleidingen meer. Ik heb dat ooit eens aan iemand anders toevertrouwd, een van mijn beste vrienden – die overigens ook een hele goede wijnverkoper is. Evi en ik moesten naar Nederland voor de prijsuitreiking van ‘Beste Wijn van België en Nederland’ op dezelfde avond dat er een groep van 25 personen langskwam op het wijndomein. We konden die groep niet meer afzeggen, want ze waren speciaal met een bus gekomen en hadden allerlei regelingen getroffen om hier te kunnen zijn. Dus vroeg ik hem, als goede vriend en ervaren collega, om hulp. Ik weet dat hij het fantastisch kan uitleggen. Hij was absoluut de geschikte man voor de job en heeft dat perfect gedaan. Het gezelschap had ervan genoten. Toch hadden we die avond geen enkele fles verkocht. Dat is anders wanneer ik dat zelf doe. Mensen willen de wijnboer zien. Dat is raar om te zeggen, maar het is wel zo.”
Yorumlar